اختلالات روانی و هیجانی، دسته ای از اختلالات هستند که ماهیت فردی داشته و با توجه به ملاک های راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، در دسته اختلالات روانی می گنجد و خود شخص و اطرافیانش را تحت تاثیر قرار می دهد. این اختلالات با توجه به آگاهی و یا عدم آگاهی فرد، به اختلالات روانی خفیف و شدید تقسیم می شود. در نوع اول، ارتباط فرد با واقعیت حفظ شده و در نوع دوم، قطع می شود.
در نوع اول، به عنوان مثال، انواع اختلالات اضطرابی ، همچون اختلال اضطراب فراگیر ، حملات وحشتزدگی ، انواع فوبیا ، وسواس ها و مانند آن می گنجد. مشخصه اصلی اختلالات روانی خفیف این است که فرد به مشکل خود آگاهی و اشراف کامل داشته و از این بابت رنج می برد.
در نوع دوم، اختلالات شدیدتری می گنجد که مشخصه اصلی آن، قطع ارتباط با واقعیت می باشد. اختلالاتی همچون اسکیزوفرنی که فرد، دچار اختلال در ادراک و تفکر می شود و هیچگونه آگاهی از بیماری خود ندارد.